Bình chữa cháy là thiết bị phòng cháy chữa cháy được sử dụng để dập tắt đám cháy ở giai đoạn đầu. Các loại bình chữa cháy khác nhau sẽ có các ký hiệu khác nhau, mỗi loại phù hợp với từng đám cháy cụ thể. Qua bài viết này, VNPT iAlert sẽ giúp bạn phân loại có mấy loại bình chữa cháy phổ biến và hướng dẫn cách sử dụng bình chữa cháy cũng như hiểu rõ về các ký hiệu bình chữa cháy để có thể sử dụng chúng một cách an toàn và hiệu quả.
Phân biệt các loại bình chữa cháy
Phân loại các loại bình chữa cháy và cách sử dụng bình chữa cháy thông dụng trên thị trường hiện nay.
Bình chữa cháy dạng khí
Đặc điểm của bình chữa cháy CO2
Bình chữa cháy CO2 (Carbon Dioxide) là loại bình chữa cháy đặc biệt, thường được sử dụng để dập tắt các đám cháy liên quan đến thiết bị điện, dầu mỡ và chất lỏng dễ cháy. Chúng có những đặc điểm và cấu tạo sau:
- Sử dụng khí CO2 (khí cacbonic) ở dạng lỏng làm chất dập cháy.
- Không gây hại cho con người và môi trường nếu tiếp xúc trong thời gian ngắn.
- Phù hợp để chữa cháy các thiết bị điện đang mang điện vì CO2 không dẫn điện.
- Làm giảm nồng độ oxy và nhiệt độ nhanh chóng, ngăn không cho đám cháy lan rộng.
- Hiệu quả với các đám cháy cấp B (chất lỏng dễ cháy) và cấp C (khí đốt).
- Không để lại cặn sau khi sử dụng.
Cấu tạo của bình chữa cháy CO2
Vỏ bình: Thường làm từ thép không gỉ hoặc nhôm, chịu được áp suất cao.
Van phun: Thiết kế đặc biệt để phun khí CO2 ra ngoài một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Ống phun: Ống dẫn khí CO2 từ bình ra đầu phun, thường có lớp cách nhiệt.
Đầu phun: Thiết kế đặc biệt để tạo ra tia phun mịn, phân tán khí CO2 đều.
Lõi nạp khí: Bình áp lực nhỏ chứa khí nén (N2 hoặc khí trơ) để đẩy CO2 ra ngoài.
Cần bấm khẩn cấp: Kích hoạt van phun để phóng khí CO2 ra ngoài.
Đồng hồ áp suất: Hiển thị áp suất bên trong bình.
Dây xích an toàn: Ngăn cần bấm bị kích hoạt vô tình.
Phân loại bình chữa cháy CO2
- Phân loại theo trọng lượng: Có các loại bình chữa cháy sau: Loại xách tay 3kg và 5kg, loại xe đẩy 24kg.
- Phân loại theo chất khí: Có bình chữa cháy FM200, bình chữa cháy khí Aerosol (bình Stat-x), bình chữa cháy khí MT
Ứng dụng của bình chữa cháy CO2
Một trong những ứng dụng chính của bình chữa cháy CO2 là trong các phòng máy tính, phòng dữ liệu và phòng điều khiển điện tử. Vì CO2 có tính chất không dẫn điện và không gây hại cho thiết bị điện tử, nó là lựa chọn lý tưởng để chữa cháy trong các môi trường này. Khi xảy ra sự cố cháy, bình CO2 có thể nhanh chóng hạn chế sự lan rộng của ngọn lửa và giữ cho hệ thống điện tử an toàn.
Các loại bình chữa cháy CO2 cũng được sử dụng trong ngành công nghiệp, đặc biệt là trong các nhà máy và xưởng sản xuất. Với hiệu quả của mình trong việc dập tắt cháy, bình CO2 là lựa chọn hàng đầu để bảo vệ nhân viên và tài sản trong môi trường làm việc nguy hiểm. Hơn nữa, CO2 không gây hại cho các thiết bị và không để lại hậu quả cho quá trình sản xuất.
Hướng dẫn cách sử dụng bình chữa cháy CO2
Hướng dẫn chi tiết cách sử dụng bình chữa cháy CO2:
Nhận biết đám cháy: Đánh giá loại đám cháy (cháy thiết bị điện, chất lỏng dễ cháy, khí đốt) để xác định bình CO2 là phù hợp hay không.
Lấy bình chữa cháy: Nhanh chóng lấy bình CO2 gần nhất và kiểm tra xem nó đang ở tình trạng tốt (không bị hư hỏng, áp suất đủ).
Di chuyển đến vị trí an toàn: Di chuyển đến vị trí cách đám cháy khoảng 2-3 mét, đứng hướng ngược với chiều gió để tránh khói và khí độc.
Kéo chốt an toàn: Kéo chốt an toàn ra khỏi cần bấm để sẵn sàng kích hoạt bình.
Bấm cần phun: Giữ chặt bình bằng một tay và bấm mạnh cần phun bằng tay kia để phóng khí CO2 ra.
Kỹ thuật phun: Hướng đầu phun về phía gốc đám cháy, di chuyển đầu phun theo hình chữ V hoặc vòng tròn để phun đều khí CO2 ra.
Quan sát hiệu quả: Tiếp tục phun cho đến khi đám cháy hoàn toàn tắt và không còn khói, khí độc thoát ra.
Đi ra ngoài an toàn: Sau khi dập tắt đám cháy, hãy nhanh chóng rời khỏi khu vực.
Thông gió khu vực: Mở cửa ra vào để thông gió khu vực đã sử dụng bình CO2 trước khi quay trở lại.
Lưu ý khi sử dụng bình chữa cháy CO2:
- Không sử dụng trong phòng kín hoặc không đủ thông gió, khí CO2 dày đặc có thể gây ngạt thở.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với luồng khí CO2 vì nó có nhiệt độ rất thấp có thể gây đông cứng.
- Không dùng cho đám cháy loại A (cháy rắn) vì CO2 không làm lạnh đủ để dập được.
- Đọc kỹ hướng dẫn và được đào tạo trước khi sử dụng.
>>Xem thêm: Hướng dẫn lựa chọn bình chữa cháy CO2
Bình chữa cháy dạng bột
Bình chữa cháy bột là một trong các loại bình chữa cháy phổ biến và đa năng nhất. Chúng được sử dụng để dập tắt các đám cháy thuộc loại A (cháy chất rắn như gỗ, giấy), loại B (cháy chất lỏng như xăng, dầu) và loại C (cháy khí đốt).
Đặc điểm của bình chữa cháy dạng bột
- Sử dụng chất chữa cháy dạng bột khô, thường là muối hoặc hợp chất đa phức gốc vô cơ như Natri Bicacbonat, Amoni Photphat.
- Có khả năng dập tắt đám cháy nhanh chóng bằng cách ngăn cản oxy, làm mát và ngăn ngừa quá trình cháy lan rộng.
- Phù hợp cho nhiều loại đám cháy khác nhau, đặc biệt là cháy chất lỏng và khí đốt.
- Không gây hư hại đến thiết bị điện tử và không để lại cặn lại sau khi sử dụng.
Cấu tạo của bình chữa cháy dạng bột
Vỏ bình: Cấu tạo bình chữa cháy dạng bột thường được làm bằng thép không gỉ hoặc nhôm, chịu được áp lực cao và va đập mạnh.
Van phun: Là cơ cấu để phun bột chữa cháy ra ngoài. Có thể là van phun cơ học hoặc van phun khí nén.
Lõi nạp gas: Là bình khí nén nhỏ bên trong, chứa khí đẩy (thường là khí Nitơ hoặc khí CO2) để đẩy bột chữa cháy ra ngoài.
Bột chữa cháy: Thường là các hợp chất đa phức gốc vô cơ, được đóng gói kín bên trong vỏ bình.
Cần bấm khẩn cấp: Để kích hoạt van phun và phóng bột chữa cháy ra ngoài.
Dây xích an toàn: Ngăn ngừa cần bấm khẩn cấp bị kích hoạt vô tình.
Lọc khí: Lọc sạch khí đẩy trước khi đưa vào vỏ bình.
Đồng hồ áp suất: Hiển thị áp suất bên trong bình.
Phân loại bình chữa cháy dạng bột
Dưới đây là một số phân loại chính của bình chữa cháy dạng bột trên thị trường:
Bình chữa cháy ABC: Đây là loại bình chữa cháy phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi. Nó chứa bột chữa cháy có khả năng chống lại đám cháy từ các loại nguyên liệu khác nhau như gỗ, giấy, dầu, và điện. Bình chữa cháy dạng ABC thường được sử dụng trong các môi trường như văn phòng, nhà ở, và xe hơi.
Bình chữa cháy dạng BC: Dạng bình chữa cháy này chứa bột chữa cháy phù hợp để dập tắt đám cháy từ các chất dễ cháy như dầu, xăng, và dầu diesel. Bình chữa cháy dạng BC thường được sử dụng trong các khu vực như nhà máy, xưởng sản xuất, và các cơ sở lưu trữ dầu.
Ứng dụng bình chữa cháy dạng bột
Tại các khu dân cư, các loại bình chữa cháy dạng bột được đặt tại các khu vực công cộng như hành lang, sảnh, gara để chủ động dập tắt đám cháy nhỏ ngay từ đầu, ngăn không cho ngọn lửa lan rộng. Chúng cũng rất hữu ích trong các gia đình, đặc biệt khi cháy xảy ra từ bếp hoặc do chập điện.
Trong các nhà máy, xí nghiệp sản xuất, bình chữa cháy dạng bột được bố trí tại các khu vực có nguy cơ cháy nổ cao như kho chứa hóa chất, dầu mỡ, khí đốt. Chúng giúp ngăn chặn đám cháy lan rộng, bảo vệ an toàn cho nhân viên và tài sản của doanh nghiệp.
Tại các trung tâm thương mại, siêu thị, rạp chiếu phim, bình chữa cháy dạng bột là một trong những thiết bị phòng cháy chữa cháy bắt buộc phải có. Chúng giúp kiểm soát nhanh các đám cháy nhỏ từ các thiết bị điện, máy tính, đồ nội thất, ngăn không cho khói lan tỏa và đảm bảo an toàn cho khách hàng và nhân viên.
Trong lĩnh vực giao thông, bình chữa cháy dạng bột được trang bị trên các phương tiện như ô tô, tàu thuyền, máy bay để ứng phó với các sự cố cháy nổ trong quá trình vận hành. Chúng đặc biệt hiệu quả với các đám cháy liên quan đến xăng dầu, khí đốt.
Ngoài ra, các loại bình chữa cháy dạng bột cũng là một phương án lựa chọn tốt cho các trung tâm dữ liệu, phòng máy tính, xưởng điện tử vì chúng không gây hư hại cho thiết bị điện tử sau khi sử dụng.
>>Xem thêm: Hướng dẫn lựa chọn bình chữa cháy bột
Hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy bột
Hướng dẫn chi tiết cách sử dụng bình chữa cháy bột:
Nhận biết đám cháy: Đánh giá loại đám cháy (cháy rắn, lỏng hay khí đốt) và quy mô của nó để lựa chọn bình chữa cháy phù hợp.
Lấy bình chữa cháy: Nhanh chóng lấy bình chữa cháy gần nhất và kiểm tra xem nó đang ở điều kiện tốt (không bị hư hỏng, áp suất đủ).
Di chuyển đến vị trí an toàn: Di chuyển đến vị trí cách đám cháy khoảng 2-3 mét, đứng hướng ngược với chiều gió để tránh khói và khí độc.
Kéo chốt an toàn: Kéo chốt an toàn ra khỏi cần bấm để sẵn sàng kích hoạt bình.
Bấm cần phun: Giữ chặt bình bằng cả hai tay, hướng đầu phun về phía đám cháy và bấm mạnh cần phun để phóng bột chữa cháy ra.
Kỹ thuật phun: Phun dồn dập vào gốc đám cháy bằng cách di chuyển đầu phun theo hình chữ V hoặc hình vòng tròn.
Luôn giữ khoảng cách an toàn 2-3m.
Kiểm tra bình: Kiểm tra áp suất còn lại trong bình và ghi lại thời gian sử dụng để bảo dưỡng.
Một số lưu ý quan trọng
- Không cố gắng dập tắt đám cháy quá lớn hay nguy hiểm, hãy sơ tán ra ngoài và gọi cứu hỏa.
- Không đứng quá gần khi phun, bột có thể gây bỏng. Đeo găng tay nếu có.
- Không sử dụng bình đã hết hạn hoặc bị hỏng, hư hỏng.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy trên bình trước khi sử dụng.
Ngoài ra, nên được đào tạo cách sử dụng đúng từ nhân viên an toàn để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa khi xử lý sự cố cháy nổ.
>>Xem thêm: So sánh bình chữa cháy CO2 và bình chữa cháy bột
Bình chữa cháy dạng bọt Foam
Đặc điểm bình chữa cháy dạng bọt Foam
Bình chữa cháy dạng bọt Foam là loại bình chữa cháy đặc biệt, sử dụng hỗn hợp nước và chất tạo bọt (foam) để dập tắt đám cháy. Chúng có những đặc điểm nổi bật sau:
- Khả năng dập tắt hiệu quả đối với đám cháy chất lỏng dễ cháy (cháy loại B) như xăng, dầu, sơn, dung môi,… nhờ tạo lớp bọt cách ly với oxy.
- Lớp bọt làm nguội, ngăn cháy lan rộng và ngăn không cho khí đốt tiếp tục cháy.
- Có khả năng bao phủ diện tích rộng và chui vào các khe hẹp, góc khuất để dập tắt đám cháy triệt để.
- Một số loại bọt Foam còn có khả năng phá vỡ màng chất phóng xạ, giúp dập tắt cháy liên quan đến vật liệu phóng xạ.
- Thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm sau khi sử dụng.
- Khả năng dập tắt kéo dài do bọt có tính liên tục, không gây ra tái cháy.
Cấu tạo bình chữa cháy dạng bọt Foam
Vỏ bình: Thường làm từ thép không gỉ hoặc nhôm, chịu được áp suất cao.
Van phun: Thiết kế đặc biệt để tạo bọt từ hỗn hợp nước và chất tạo bọt.
Ống phun: Ống dẫn hỗn hợp bọt từ bình ra đầu phun.
Đầu phun: Thiết kế đặc biệt để tạo bọt mịn, đồng đều.
Lõi khí nén: Bình khí nén (thường là khí Nitơ hoặc khí CO2) để tạo áp lực đẩy hỗn hợp bọt ra ngoài.
Cần bấm khẩn cấp: Kích hoạt van phun để phóng bọt chữa cháy ra ngoài.
Đồng hồ áp suất: Hiển thị áp suất bên trong bình.
Dây xích an toàn: Ngăn ngừa cần bấm bị kích hoạt vô tình.
Ngăn chứa nước và chất tạo bọt: Chứa hỗn hợp nước và chất hoá học tạo bọt (thường là nhựa đậu nành hoặc protein).
Bình chữa cháy dạng bọt cần được bảo dưỡng định kỳ, đặc biệt là phần hỗn hợp bọt cần được thay thế sau một thời gian để đảm bảo hiệu quả chữa cháy. Chúng thường được lắp đặt tại các khu vực có nguy cơ cháy nổ chất lỏng cao để sẵn sàng ứng phó.
Phân loại bình chữa cháy dạng bọt Foam
Dựa vào dung tích: Bình chữa cháy Foam xách tay: 4 lít, 6 lít, 9 lít, bình chữa cháy Foam đẩy xe: 25 lít, 50 lít, 100 lít.
Dựa vào dạng bọt: Bọt AFFF: Dùng cho các đám cháy do chất lỏng dễ cháy như xăng, dầu, mỡ. Bọt FFFP: Dùng cho các đám cháy do dung môi phân cực như rượu, aceton.
Ứng dụng bình chữa cháy dạng bọt Foam
Các loại bình chữa cháy dạng bọt Foam có nhiều ứng dụng quan trọng trong các lĩnh vực khác nhau nhờ khả năng dập tắt hiệu quả các đám cháy liên quan đến chất lỏng dễ cháy như xăng, dầu, sơn, dung môi.
Khu vực chứa xăng dầu, hóa chất dễ cháy:
- Được lắp đặt tại các kho xăng dầu, cảng dầu khí, khu vực chứa hoá chất dễ cháy để sẵn sàng ứng phó khi có sự cố xảy ra.
- Bọt chữa cháy có khả năng bao phủ diện tích rộng, chui vào khe hẹp để dập tắt triệt để.
Nhà máy lọc dầu, hóa chất:
- Dập tắt nhanh các đám cháy dầu mỡ trong quá trình sản xuất, ngăn không cho lan rộng.
- Đặc biệt hiệu quả với các đám cháy liên quan đến dầu mỡ lỏng nóng.
Sân bay, nhà ga:
- Được lắp đặt ở khu vực đổ nhiên liệu, kho chứa nhiên liệu của sân bay để ứng phó khi có sự cố rò rỉ, cháy nổ.
- Giúp dập tắt nhanh các đám cháy liên quan đến nhiên liệu máy bay.
Nhà xưởng sơn phun:
- Hỗ trợ dập tắt các đám cháy sơn, chất làm loãng trong quá trình sơn phun.
- Khả năng phủ bọt rộng, chui vào khe hẹp để dập tắt triệt để.
Phương tiện vận chuyển xăng dầu:
- Được trang bị trên ô tô bồn, tàu chở dầu để xử lý nhanh các sự cố rò rỉ, cháy nổ.
- Hạn chế nguy cơ lan rộng, thiệt hại lớn khi xảy ra cháy.
Khu vực chứa chất thải, rác thải:
- Dập tắt các đám cháy liên quan đến chất thải, rác thải dễ cháy như bao bì nhựa, sơn, dầu nhớt.
- Bọt chữa cháy ngăn không cho khói, khí độc lan ra môi trường.
Hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy dạng bọt Foam
Hướng dẫn chi tiết cách sử dụng bình chữa cháy bọt Foam:
Đầu tiên, hãy xác định loại cháy đang đối mặt. Bình chữa cháy dạng bọt foam được thiết kế để dập tắt cháy trong các vật liệu như gỗ, giấy, vải, nhựa và dầu. Hãy nhớ rằng không nên sử dụng bình chữa cháy dạng bọt foam cho cháy điện hoặc cháy dầu hóa chất.
Tiếp theo, hãy kiểm tra và nắm vững cách hoạt động của bình chữa cháy dạng bọt foam. Thông thường, nắp bình sẽ có thể mở bằng cách xoay hoặc kéo. Khi sử dụng, hãy đảm bảo tới gần ngọn lửa, nhớ đúng hướng và bắn một luồng bọt foam vào ngọn lửa từ khoảng cách an toàn.
Cuối cùng, điều quan trọng là luyện tập việc sử dụng bình chữa cháy dạng bọt foam thường xuyên. Nên tổ chức các buổi huấn luyện chữa cháy với người dân, cộng đồng để mọi người đều biết cách sử dụng bình chữa cháy hiệu quả trong tình huống khẩn cấp.
>>Xem thêm: Hạn sử dụng bình chữa cháy và quy trình nạp sạc bình
Các ký hiệu bình chữa cháy
Hiểu biết về ký hiệu bình chữa cháy là điều cần thiết để có thể sử dụng bình chữa cháy một cách hiệu quả và an toàn trong các tình huống khẩn cấp. Mỗi loại bình chữa cháy trên thị trường có những ký hiệu riêng biệt dựa trên chất liệu chữa cháy bên trong và loại đám cháy mà chúng được thiết kế để dập tắt. Dưới đây là các ký hiệu bình chữa cháy thông dụng:
Ký hiệu loại đám cháy:
- A: Dùng cho đám cháy do vật liệu rắn như gỗ, giấy, vải, than củi,…
- B: Dùng cho đám cháy do chất lỏng dễ cháy như xăng, dầu, cồn,…
- C: Dùng cho đám cháy do khí dễ cháy như gas, metan, propan,…
- D: Dùng cho đám cháy do kim loại dễ cháy như magie, nhôm,…
- E: Dùng cho đám cháy do thiết bị điện.
Ký hiệu trọng lượng:
- 2: Bình chứa 2kg bột hoặc khí.
- 3: Bình chứa 3kg bột hoặc khí.
- 4: Bình chứa 4kg bột hoặc khí.
- 5: Bình chứa 5kg bột hoặc khí.
- 10: Bình chứa 10kg bột hoặc khí.
Ký hiệu chất chữa cháy:
Bột: MFZ, MFZL, BC, ABC.
Khí CO2: MT, CO2.
Nước: MFZ1, MFZ2, MFZ3, MFZ4.
Những lưu ý khi sử dụng bình chữa cháy
Lựa chọn bình chữa cháy phù hợp: Có các loại bình chữa cháy khác nhau trên thị trường, mỗi loại được thiết kế để dập tắt các đám cháy cụ thể, vì vậy khi sử dụng cần lựa chọn loại bình chữa cháy phù hợp với môi trường và loại đám cháy
Kiểm tra bình thường xuyên: Trước khi sử dụng, bạn cần kiểm tra xem bình chữa cháy của mình còn hạn sử dụng và có bị hỏng hóc gì không. Kiểm tra nhãn hiệu, đảm bảo rằng kim đồng hồ áo suất chỉ trong vùng xanh hoặc có dấu hiệu cho thấy bình vẫn còn áp suất đủ và sẵn sàng hoạt động.
Đọc hướng dẫn sử dụng: Mỗi bình chữa cháy đều có hướng dẫn sử dụng riêng. Đảm bảo rằng bạn đã đọc và hiểu cách sử dụng bình chữa cháy trước khi có tình huống khẩn cấp xảy ra. Biết cách tháo chốt an toàn, cách giữ và phun bình là rất quan trọng. Bất kỳ ai cũng cần trang bị cho mình vốn kiến thức cũng như các kỹ năng về cách sử dụng bình chữa cháy để có thể sẳn sàng xử lý khi có sự cố xảy ra
Đảm bảo khoảng cách an toàn: Khi sử dụng bình chữa cháy, hãy đứng cách đám cháy một khoảng an toàn (thường là từ 1 đến 2 mét). Hướng vòi phun vào gốc đám cháy và quét ngang cho đến khi ngọn lửa tắt hẳn. Luôn giữ mắt nhìn vào đám cháy và lùi lại một cách cẩn thận nếu đám cháy lan rộng.
Bảo dưỡng bình chữa cháy sau khi sử dụng: Sau khi sử dụng các loại bình chữa cháy, cần đảm bảo rằng bình được nạp lại đầy đủ bởi đơn vị chuyên nghiệp. Kiểm tra xem bình có cần sửa chữa hoặc thay thế linh kiện không để đảm bảo rằng nó luôn sẵn sàng cho lần sử dụng tiếp theo.
Kết luận
Việc sử dụng các loại bình chữa cháy đúng cách có thể giúp bạn dập tắt đám cháy nhanh chóng và hiệu quả, hạn chế thiệt hại về người và tài sản. Hy vọng những thông tin trên của VNPT iAlert đã cung cấp những thông tin hướng dẫn sử dụng bình phòng cháy chữa cháy để bạn có thể chọn được loại bình phù hợp.
